Gezondheid

Preventieaanpak alcohol- en middelengebruik

Het NCJ heeft de krachten gebundeld met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om te werken aan een preventieaanpak rondom alcohol- en middelengebruik.  Het doel is ouders/opvoeders van het jonge kind (2-12 jaar) informeren, zodat zij kinderen bewuster kunnen voorbereiden op toekomstige verleidingen rondom alcohol- en middelengebruik. Een prachtige kans om vanuit de preventie-bril jeugdigen en hun ouders te versterken!

Aanleiding onderzoek

Alcoholgebruik is schadelijk voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Voorlichting heeft op jonge leeftijd onvoldoende nut, omdat het niet aansluit bij de belevingswereld van kinderen waar zij zich op dat moment mee bezig houden. Toch is het belangrijk om ook al op jonge leeftijd aandacht te hebben voor alcoholpreventie, omdat waarden en normen van huis uit ook onbewust al op jonge leeftijd aan kinderen worden doorgegeven.

Het NCJ zet zich in om 3 perspectieven bijeenbrengen: wetenschappelijke kennis, praktijkkennis van professionals en ervaringskennis vanuit ouders/opvoeders en jeugdigen. Dit principe noemen we Evidence Based Practice (EBP).

Doelgroep

Ouders/opvoeders zijn in de kindertijd en in de vroege adolescentie de belangrijkste bron van socialisatie voor hun kinderen. Hierdoor zijn voorbeeldgedrag van ouders/opvoeders, en de waarden en normen die zij daarmee overdragen, belangrijke factoren die invloed hebben op hoe hun kinderen denken over alcoholgebruik. Jongeren worden ook beïnvloed door de blootstelling aan de commerciële promotie van alcohol. Deze blootstelling begint al op jonge leeftijd. (Handreiking: ”Zien Drinken, Doet Drinken”).

Vroeg begonnen is veel gewonnen

Een aantal beweegredenen laten zien dat voor gezonde generaties 1-op-1 alleen kennisoverdracht en voorlichting niet voldoende is om te komen tot een andere alcoholnorm in de thuissituatie:

• Kennis over alcoholgebruik start al op jonge leeftijd

Uit onderzoek blijkt dat kinderen al vanaf 2 jaar kennis hebben over alcoholgebruik. Vanaf deze leeftijd krijgen zij al een (voor)beeld van hoe hun ouders/opvoeders met alcohol omgaan. Tweejarigen kunnen alcoholische drankjes van niet-alcoholische drankjes onderscheiden. Vanaf 4 jaar begrijpen kinderen al de alcoholnormen die thuis gelden. Bovendien merken ze dat het gedrag van hun ouders/opvoeders verandert, nadat ze alcohol hebben gedronken. Vanaf 6 jaar hebben kinderen positieve verwachtingen over de effecten van alcohol. Dit positieve beeld verhoogt in de adolescentiefase de kans om zelf op jonge leeftijd alcohol te drinken (Handreiking: ”Zien Drinken, Doet Drinken”).

• Voorbeeld doet volgen, afleren is moeilijker dan aanleren

Het versterken van ouders/opvoeders, hen steunen met de juiste informatie zodat ze meer bewust zijn van hun grote rol, is belangrijk. Immers voorbeeld doet volgen en afleren is moeilijker dan aanleren. Zo is de norm die ouders/opvoeders overdragen in de thuissituatie door bijvoorbeeld het drinken van alcohol bij het eten veelal een voorspeller van het gedrag van de jongeren (Handreiking: ”Zien Drinken, Doet Drinken”). En weten we vanuit de gedragswetenschappen dat gewoonten afleren moeilijker is dan het aanleren van gezonde gewoonten.

• Middelengebruik leidt tot schade (o.a. voor de hersenontwikkeling)

De hersenen van kinderen zijn nog in ontwikkeling en kennen twee extra gevoelige perioden. Dat zijn de eerste 1000 dagen en de adolescentiefase. De hersenen blijven zich ontwikkelen totdat iemand ongeveer 25 jaar oud is. Tijdens de gehele ontwikkeling zijn de hersenen gevoeliger voor de effecten van alcohol (alcoholinfo.nl). Na het drinken van één of twee glazen werken de hersenen al anders dan normaal. De alcohol verdoofd, delen van de hersenen worden trager. Je hoort en ziet minder goed. Een belangrijk effect is dat alcohol ontremt. Dat wil zeggen dat jongeren sneller dingen doen en durven die zij anders niet zouden doen. Het vermindert de zelfcontrole en maakt overmoedig waardoor risicovolle verleidingen niet reëel worden ingeschat.

• Verleidingen dichterbij dan ooit (offline en online)

Het is in deze tijd meer dan ooit van belang om nee te kunnen zeggen, niet alleen tegen alcohol maar tegen allerlei verleidingen, zowel online als offline (bijv. verleidingen in supermarkt, in contact met leeftijdsgenoten, gebruik van middelen, naaktfoto’s delen, snel geld verdienen, ongezonde voeding etc.). Kinderen hebben het recht om te kunnen oefenen met nee zeggen om op deze manier weerbaarder te worden. Bovenstaande voorbeelden van verleidingen komen mogelijk voornamelijk voor tijdens de adolescentiefase, maar het is belangrijk om de kinderen van kleins af aan te leren om met verleidingen om te gaan en te leren dat nee zeggen mag.