Nieuws 30 oktober 2025
Elk jaar voert het NCJ een monitor uit onder alle Jeugdgezondheidszorg (JGZ) organisaties naar de uitvoering van het Prenataal Huisbezoek JGZ (PHB JGZ). Dit jaar hebben maar liefst 32 organisaties de vragenlijst ingevuld. Dit is een grote stijging ten opzichte van de 18 organisaties die de vragenlijst vorig jaar invulden. Ook dit jaar konden organisaties niet alle gevraagde informatie aanleveren. Er wordt nog steeds minimaal geregistreerd en dit maakt dat de cijfers moeilijk te vergelijken zijn met de cijfers van vorig jaar. Natuurlijk hebben we wel een aantal interessante feiten en conclusies uit deze monitor kunnen halen. In dit artikel gaan we hier dieper op in.
Over het aantal aanmeldingen dat de JGZ ontvangt voor het PHB JGZ is men nog steeds overwegend ontevreden. Op een schaal van 1 tot 10 scoren de organisaties gemiddeld een 4.3. Vanuit de verschillende gesprekken die zijn gevoerd, lijkt deze score onder andere een gevolg te zijn van het landelijke percentage van 16,5% dat structureel niet gehaald wordt. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is dat het percentage van 16,5% een basis vormt voor de berekening van het PHB JGZ en afgezet is tegen het aantal geboortes per jaar op landelijk niveau. Dit betekent dat niet iedere gemeente zal uitkomen op het aantal prenatale huisbezoeken dat gelijk staat aan 16,5% van de geboortes in een gemeente. Het daadwerkelijke aantal aanmeldingen was binnen de meeste organisaties onbekend.
De meeste organisaties kiezen ervoor om bij aanmelding de volgende gegevens uit te vragen:
Sommige organisaties vragen meer gegevens uit. Het advies is om slechts het noodzakelijke uit te vragen. Het NCJ heeft voor aanmelding en terugkoppeling een format ontwikkeld in samenwerking met verwijzers en uitvoerders.
We zien een stijgende lijn in het aantal aanmeldingen voor een PHB JGZ via de 22 wekenprik. Steeds meer organisaties kiezen ervoor om dit consult uit te breiden en vanuit dit contactmoment kwetsbaarheid te signaleren en door te verwijzen naar een PHB JGZ indien wenselijk. De JGZ pakt hiermee een stukje eigen regie in het toeleiden naar het PHB JGZ.
Tevens zien we steeds meer organisaties die het PHB JGZ aan alle ouders of aan alle ouders met eerste kind adviseren en aanbieden. Uit de monitor blijkt dat in 2025, 10 organisaties deze bredere doelgroep bedienen of hier door middel van een pilot mee experimenteren. Daarnaast spreekt een aantal organisaties de wens uit om dit te gaan verkennen.
72% van de ondervraagde organisaties maakt gebruik van een ouderdossier. Helaas zijn er nog geen eenduidige afspraken gemaakt over de manier van registreren waardoor veel informatie nog ontbreekt. Veruit de meeste organisaties kunnen niet aanleveren wie de aanmeldende partij was van het uitgevoerde PHB JGZ en van welk vervolgaanbod gebruik is gemaakt door aanstaande ouders naar aanleiding van het PHB JGZ.
Gemiddeld beoordelen de organisaties de betrokkenheid van gemeenten bij de samenwerking rond de toeleiding en uitvoering van het PHB JGZ met een 6,5 op een schaal van 1 tot 10. Deze score is het gevolg van de aanzienlijke verschillen die nog altijd bestaan tussen de verschillende gemeenten. Ook binnen organisaties geeft men aan grote verschillen te zien in samenwerking. Daar waar echter de gemeente een ondersteunende en faciliterende rol aanneemt, zien organisaties positieve gevolgen in het aantal aanmeldingen.
Ook wat betreft de samenwerking met de eerste- en tweedelijns geboortezorg zien we nog wisselende signalen. Zowel per gemeente, praktijk als betrokken zorgverlener. De respondenten suggereren dat een belangrijke reden waarom aanmeldingen achterblijven is dat verloskundigen het lastig kunnen vinden om het gesprek hierover te starten. Ook vanuit verloskundigen klinkt de wens om het PHB JGZ aan alle ouders aan te bieden. Daarnaast spelen tijd, geld, motivatie en het ontbreken van structurele samenwerkingsafspraken een rol. Als bevorderende factoren noemen de JGZ-organisaties onder andere de gezamenlijke besprekingen en samenwerkingsverbanden, het elkaar kennen en het hebben van onderlinge korte lijnen.
Bijna alle organisaties die de vragenlijst hebben ingevuld zijn onderdeel van een lokale coalitie Kansrijke Start en agenderen het PHB JGZ binnen deze lokale coalities. 20 van de 32 organisaties nemen tevens deel aan een Verloskundige Samenwerkingsverband of een Integraal Geboorte Overleg. 22 organisaties zoeken actief de samenwerking met ziekenhuizen en 23 met huisartsen rondom de toeleiding van het PHB JGZ. Tot slot organiseren 10 organisaties gezamenlijke scholingsmomenten met verwijzers en andere samenwerkingspartners ten behoeve van vroegsignalering binnen de eerste duizend dagen.
Samenvattend zien we vanuit de JGZ een grote en continue investering in het vergroten van het aantal aanmeldingen voor het PHB JGZ. Zowel via verwijzende ketenpartners als direct via het 22 wekenprikmoment door de JGZ zelf. Ook zien we in toenemende mate dat JGZ-organisaties experimenteren met een verbreding van de doelgroep. Helaas zien we in de mate en manier van registreren nog weinig vooruitgang, waardoor onder andere over het bereik van de doelgroep en vervolgaanbod naar aanleiding van het PHB JGZ nog weinig geconcludeerd kan worden. Wel kunnen we opnieuw stellen dat een betrokken gemeente en korte lijnen met lokale samenwerkingspartners bevorderend is voor de toeleiding en uitvoering van het PHB JGZ.
"*" geeft vereiste velden aan
Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) heeft in opdracht van JOGG onderzoek gedaan naar de ureninzet van centrale zorgverleners Kind naar Gezonder Gewicht (KnGG).
Er is een standpunt opgesteld waaruit volgt dat direct verwijzen mogelijk is.
In deze De Omwenteling verkennen we wat het zou betekenen als we in onze samenleving radicaal voor de kinderrechten zouden kiezen. Hoe zou samenleven er dan uitzien? Wat betekent dat op gemeenteniveau, op het niveau van een land, in verschillende thema’s, in de wijk en op school?
