53. Beweegt benen evenveel

Achtergronden

Ontwikkelingsveld

Symmetrie in houding en beweging. In rust zijn de extremiteiten op de leeftijd van 4 weken overwegend gebogen. De voor die leeftijd karakteristieke onwillekeurige motoriek bestaat uit alternerende buig­ en strekbewegingen van armen en benen, die deel uitmaken van de gegeneraliseerde bewegingen (GM’s). Samengevat zien de bewegingspatronen van de extremiteiten ten opzichte van de romp in het eerste levenshalfjaar er als volgt uit:
0 -­ 3 maanden: adductie / flexie
3 -­ 4 maanden: abductie / flexie
4 -­ 5 maanden: abductie / extensie van de armen
5 -­ 6 maanden: abductie / extensie van de benen
(zie voor meer informatie hoofdstuk 3).
De houdings­ en bewegingspatronen staan de eerste drie tot vier maanden grotendeels onder invloed van de asymmetrisch tonische nek reflex (ATNR) (zie hoofdstuk 3). De ATNR verdwijnt tussen de leeftijd van 6 en 9 maanden. Bij onderzoek naar symmetrie in houding en beweging is het dus van belang om het kind in een uitgangspositie te observeren, waarin de ATNR niet optreedt: in rugligging met het hoofd in de middenstand.

4, 8, 13, 26, 39 en 52 weken.

Deze kenmerken maken onderdeel uit van het neurologisch onderzoek. Asymmetrie is op elk moment (in de zuigelingenleeftijd) alarmerend. Vandaar dat deze twee kenmerken op alle onderzoekleeftijden in de zuigelingenperiode worden onderzocht. De beoordelingscriteria blijven gelijk. Het hanteren van een p90­leeftijd is op deze kenmerken niet van toepassing. In het SMOCK hadden vrijwel alle kinderen in deze cohort van consultatiebureaukinderen op de leeftijd van 3­6 weken een positieve score. N.B. In het SMOCK zijn deze kenmerken alleen bij het contactmoment van 4 weken nagegaan.

Het kind ligt bloot op de onderzoektafel. Het wordt zowel in rugligging als in buikligging geobserveerd. Het hoofd is in de middenstand om asymmetrie ten gevolge van de ATNR te voorkomen.

Zo nodig brengt de onderzoeker het hoofd van het kind in de middenstand. Vanaf de leeftijd van 3 maanden moet het kind spontaan deze houding kunnen aannemen.

De onderzoeker observeert de bewegingen van de ledematen en let op de volgende karakteristieken: kwantiteit van de bewegingen, zowel links als rechts 
en
kwaliteit (uitslag, snelheid, complexiteit, variatie en soepelheid/elegantie) van de bewegingen, zowel links als rechts.

Armen en benen worden rechts en links evenveel bewogen, met dezelfde kwaliteit.

asymmetrie

of

bewegingsarmoede of stereotypieën of onvoldoende soepelheid

en/of

tremor (bij niet huilend kind).

+ Bij symmetrisch bewegingspatroon in kwantitatief en kwalitatief opzicht.

- Bij asymmetrie wordt de kant die minder of afwijkend beweegt als negatief genoteerd. Bij bewegingsarmoede of stereotypieën kan dit ook beiderzijds het geval zijn.

- Bij negatieve respons onder ‘opmerkingen’ de afwijking registreren, bijvoorbeeld: “Hoofd niet spontaan in middenstand” (vanaf de leeftijd van 3 maanden).

Indien de JV het kenmerk uitvoert volgt op een negatieve score altijd overleg met VS/JA.

Eén­ of dubbelzijdige stereotiepe houding (bijvoorbeeld vuistjes), het verwaarlozen van een hand, arm of been, verschil in kwantiteit in beweging tussen rechts en links, asymmetrische bewegingspatronen moeten op elke leeftijd als alarmerend worden beschouwd. Voor tremoren bij spontane motoriek, terwijl het kind niet huilt, en voor bewegingsarmoede geldt dit vanaf de leeftijd van 4 tot 5 weken (Touwen, 1990).
Een asymmetrische ontwikkeling in houding en beweging is een alarmsignaal. Het aspect symmetrie in houding en beweging komt daarom bij meerdere kenmerken aan de orde, namelijk 3, 6, 9, 10, 11, 13, 15, 56, 57, 58, 59, 68 en 71.

Bijlage 8, tabel 52 en 53.