36. Maakt communicatieve gebaren

Achtergronden

Ontwikkelingsveld

Door middel van communicatieve gebaren begint het kind blijk te geven van inzicht in de dagelijks terugkerende sociale gebruiken. Het gebruik van communicatieve gebaren gaat vooraf aan taalproductie. Voorbeelden zijn: ‘dag­dag’ zwaaien, wijzen naar iets dat het kind graag wil (‘imperatief wijzen’, vaak gepaard gaande met aankijken en brabbelen), intentioneel imiteren van gebaren of handen omhoog doen bij ‘hoera’. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die zwak zijn in taalbegrip en taalproductie maar wel vlot communicatieve gebaren gebruiken meer kans hebben huntaalachterstand in te halen dan kinderen die weinig gebaren in de communicatie, zoals kinderen met ASS. Op deze leeftijd maakt imitatiegedrag deel uit van het gebruik van communicatieve gebaren.

 Referentiewaarden (percentage dat het kenmerk positief scoort)

Jongens: 88,6 %     Meisjes: 95,8 %      Gem: 92,2%

Jongens: 91,1 %     Meisjes: 96,2 %      Gem: 93,6%

Gem: 94,8 %

Jongens: 95,0 %     Meisjes: 100 %

Niet bepaald.

De onderzoeker spoort het kind aan tot het maken van communicatieve gebaren, zoals dag zwaaien, handjes omhoog bij hoera, gebaren nadoen bij versjes, aanwijzen welk van twee getoonde voorwerpen het kind wil hebben.

De onderzoeker observeert of het kind communicatieve gebaren maakt in duidelijke interactie met de onderzoeker en/of de ouder.

Als het gewenste gedrag niet tijdens het consult kan worden geobserveerd, vraagt de onderzoeker de ouder: “Zwaait ... wel eens als er iemand binnenkomt of weggaat?”. Of: “Als .... ergens niet bij kan, wijst hij er dan naar met zijn eigen wijsvinger, u daarbij aankijkend?’ Zo niet: “Maakt ... wel eens andere gebaren? Welke?”

Het kind laat zelf, zonder hulp van de ouder, een communicatief gebaar zien. Het gaat niet alleen om letterlijk nadoen maar om wederkerigheid.

of

het kind wijst met eigen wijsvinger het door hem gewenste voorwerp aan en kijkt de onderzoeker aan.

Het kind vertoont geen van de genoemde communicatieve gebaren

of

het gebaar heeft geen communicatieve functie in de zin van iemand gedag zeggen (wuiven) of iemand iets vragen (wijsgebaar) maar beperkt zich tot letterlijk nadoen.

en

de ouder beantwoordt bovengenoemde vragen ontkennend.

+ Bij geobserveerde positieve respons.

M Bij anamnestisch positieve respons.

-­ Bij negatieve respons.

Indien de DA het kenmerk uitvoert mag bij een negatieve score de JV geconsulteerd worden.

Indien de JV het kenmerk uitvoert moet bij een negatieve score de VS/JA geconsulteerd worden.

Bij de interpretatie van de respons moet de onderzoeker rekening houden met de kwantiteit en de kwaliteit van het taalaanbod, met de taalproductie en met de ouder­kind relatie. Het niet laten zien van communicatieve gebaren en dan met name de afwezigheid van wijzen op deze leeftijd, kan wijzen op ASS. Geen imitatie­ en kiekeboespelletjes na de leeftijd van 9-10 maanden is alarmerend (Touwen, 1990)