Voorkomen van schoolverzuim vraagt om proactieve jeugdgezondheidszorg

Schoolverzuim is een meervoudig vraagstuk. Waar er in de wet en ook in het intuïtieve begrip een kloof ligt tussen geoorloofd en ongeoorloofd verzuim, is er in de praktijk vaak sprake van samenhang. Schoolverzuim is ook een sluipend gevaar. Ziekteverzuim begint vaak ‘klein’. Vooral bij achterliggende problematiek, die steeds groter en complexer wordt, neemt het verzuim soms sterk toe en vallen sommige leerlingen op een gegeven moment volledig uit. Verzuim is vaak niet een individueel vraagstuk van de leerling. Het wordt ook beïnvloed door de relatie tussen de leerling en diens ouders en verdere context-factoren.

Door Peter Hulsen

Vanwege de veelvormige achtergrond en de ontwikkeling in de tijd, vraagt schoolverzuim een preventieve aanpak. In relatie tot de leerling begint die aanpak op het moment dat een leerling wordt aangemeld op een school. Vanaf dat moment kan tussen leerling, leerkrachten en ouders een verstandhouding worden opgebouwd, waarin in opeenvolgende stappen gewerkt kan worden aan onderwijs en begeleiding die bij de leerling passen. In dat verband kunnen ook afspraken worden gemaakt – in de context van het schoolbeleid – over het belang van deelname aan het onderwijs, ook als een leerling door omstandigheden niet altijd op school aanwezig kan zijn. Zo kan worden voorkomen dat een leerling opgroeit met het beeld dat hij of zij zonder nadelige gevolgen kan verzuimen, of dat ouders de risico’s daarvan niet zien.

Verzuim vraagt samenwerking

Het voorkomen en terugdringen van schoolverzuim vraagt om samenwerking tussen de uiteenlopende betrokkenen rond een leerling en het onderwijs. Voor mentoren, leerkrachten en ouders is het zoeken naar een evenwicht tussen, soms medeleven en aan de andere kant ook toepassing en handhaving van gemaakte afspraken. Zo kunnen zij ook bij de leerling zelf een mentaliteit kweken die schoolsucces bevordert. Gaandeweg wordt ook de leerling zelf hierbij een actieve partner. Naast de direct betrokkenen binnen de school, is leerplicht een partner die kan bijdragen aan onderwijs- of begeleidingsoplossingen die voor de leerling werkzaam zijn. Soms kan leerplicht ook bijdragen aan het duidelijk maken van regels en aan de handhaving daarvan. De jeugdgezondheidszorg – ik vertel u niets nieuws – is de partner die kan adviseren vanuit de levensloop van de leerling, de gezinsomstandigheden en vanuit de gezondheidssituatie van de leerling. Waar de school de eerstverantwoordelijke is voor de aanpak van verzuim, kunnen de genoemde partners, naar gelang de omstandigheden, in een casus bijdragen. Verderop in dit artikel zal ik duidelijk maken dat het van belang is dat op het niveau van de school – of de regio – sprake is van een verzuimbeleid, waarin elke partner ook van de ander weet welke inzet deze kan bieden, en waarin onder meer duidelijke afspraken vastliggen over ieders inzet.

De praktijk van verzuim

De overheid wil verzuim in het onderwijs zover mogelijk terugdringen. De ministeries van OCW en VWS bezien welke maatregelen op landelijk niveau daarbij kunnen helpen, en hoe zij scholen kunnen stimuleren werk te maken van het voorkomen en terugdringen van verzuim. Tegen deze achtergrond is recent op een breed aantal scholen onderzoek gedaan naar het vóórkomen van verzuim en naar de aanpak van ziekteverzuim en kortdurend ongeoorloofd verzuim.
bron: “Ziekteverzuim en kortdurend ongeoorloofd verzuim in het onderwijs”, bureau KBA (juni 2021)

LEES HET VOLLEDIGE ARTIKEL 

NCJ-adviseur Peter Hulsen heeft een nieuwe uitdaging gevonden buiten het NCJ. Als lid van het team schoolverzuim laat hij graag nog één keer vanuit deze rol zijn licht schijnen op dit thema en neemt hij je mee in het onlangs verschenen rapport ‘Ziekteverzuim en kortdurend ongeoorloofd verzuim in het onderwijs’ dat is uitgevoerd door KBA Nijmegen in opdracht van het ministerie van VWS.