Nieuwsbericht

Contactpersoon:
Yvonne Vanneste onderzoeker, adviseur
Telefoon: 06 - 83 77 83 91
E-mail: yvanneste@ncj.nl

Balans ouders cruciaal voor veilig en gezond opgroeien kinderen

vrijdag 30 oktober 2020

Een positieve beleving van het ouderschap is een belangrijke beschermende factor voor het veilig en gezond opgroeien van kinderen. Het belang van het in balans zijn is daarbij groot en dat geldt zeker voor de balans die ouders ervaren bij het opvoeden van hun kinderen. Onze jeugd heeft baat bij ouders die in balans zijn en de opvoeding aankunnen. De corona-crisis is momenteel een echte stresstest. In een tweede peiling met de Balansmeter geeft een groot deel van de ouders, ondanks de versoepelde maatregelen, aan nog altijd uit balans te zijn.

De Balansmeter

Het NCJ heeft aan ouders gevraagd hoe zij het ouderschap en de balans hierin ervaren tijdens de corona-crisis. Dit gebeurde met de Balansmeter, een korte vragenlijst met 8 vragen, die laat zien hoe ouders hun eigen draaglast (wat opvoeden van je vraagt) en draagkracht (wat je aankunt) beoordelen. In de weken voorafgaand aan de eerste peiling (vanaf 19 mei tot en met 9 juni 2020) golden er tijdens de intelligente lockdown strengere maatregelen, waarbij de scholen en kinderopvang gesloten waren. De tweede peiling (16 september tot en met 7 oktober 2020) vond plaats op het moment dat de maatregelen weer werden aangescherpt, maar de scholen en kinderopvang open bleven.

De Balansmeter is een wetenschappelijk onderbouwde vragenlijst en bestaat uit acht korte vragen. Om een snelle en brede toepassing ten tijde van de coronacrisis mogelijk te maken is de Balansmeter digitaal beschikbaar gemaakt. Ouders beoordelen zelf hun draagkracht en draaglast, het invullen kost hun 2 minuten. De uitkomst geeft aan welke gezinnen alle veranderingen lijken aan te kunnen, wie van hen mogelijk verder kan na een gesprek en wie waarschijnlijk steun of hulp nodig heeft.

Naast de anonieme en laagdrempelige inzet van de Balansmeter in de vorm van deze landelijke peilingen ten tijde van de coronacrisis is het ook mogelijk om de Balansmeter in te zetten in de dagelijkse JGZ praktijk. De JGZ-professional kan dan, indien het resultaat van de Balansmeter daar aanleiding toe geeft, contact opnemen met de ouders. Samen met het gezin wordt de situatie besproken en gekeken naar wat nodig is. Andere toepassingen zijn de resultaten van de Balansmeter te gebruiken als prioritering: bij de vraagstelling welke ouders eerst uit te nodigen voor contact met de JGZ of als onderdeel van monitoring cq gebruik collectieve data. Maar het zou ook door JGZ-organisaties kunnen worden meegegeven aan ouders ter voorbereiding op een contactmoment.

Vanuit de ontwikkeling en het onderzoek naar de Balansmeter weten we dat ouders de Balansmeter gebruiken om even stil te staan bij hun situatie, deze te ordenen en te wegen. Sommige ouders hebben een heel verhaal en komen dan toch tot het oordeel 'ik kan het prima aan' of 'er wordt nu wel meer van me gevraagd, maar ik blijk dat eigenlijk goed te kunnen dragen'. Het instrument heeft wat dat betreft al direct een functie. Maar er zijn ook ouders die tot de conclusie komen 'er ligt wel erg veel op mijn bordje, hulp vragen zou verstandig zijn'.

Het instrument is op systematische wijze ontwikkeld vanuit het Julius Centrum, UMC Utrecht en de GGD Zeeland, waarbij gebruik is gemaakt van wetenschappelijke literatuur en resultaten van focusgroepen met ouders. Vervolgens is de Balansmeter uitgebreid onderzocht als onderdeel van een overkoepelend onderzoeksproject van de SPARK (ZonMw project 729300101). Eerste uitkomsten geven aan dat de interne consistentie van de vragen in de Balansmeter goed is, en dat de uitkomst van de Balansmeter significant samenhangt met de overall risico-inschatting van de SPARK.

Slechts licht herstel

Ondanks de tussenliggende vakantieperiode met soepelere maatregelen, is er maar een kleine verbetering te zien ten opzichte van de eerste peiling in hoe ouders het ouderschap ervaren en de balans hierin. Een licht herstel zien we voornamelijk in hoe ouders het opvoeden en opgroeien van hun kind(eren) ervaren en in de score die ze geven aan hun balans. We zien vooral minder ouders die hun balans een diepe onvoldoende geven en meer ouders die hun balans nu een zesje geven. De veerkracht van ouders, de soepelere maatregelen en het open blijven van de scholen en kinderopvang zouden hiervoor mogelijke verklaringen kunnen zijn. Echter, de balans of het evenwicht is broos.

Negatieve invloed op het veilig en gezond opgroeien van kinderen

De resultaten van beide peilingen konden ook worden vergeleken met resultaten van onderzoek uit 2018-2019, dus voor de corona-crisis. In beide peilingen scoren ouders significant slechter op alle onderdelen van de Balansmeter ten opzichte van voor de corona-crisis. Daarnaast is opvallend dat de verschillen tussen ouders groter zijn tijdens de corona-crisis. Daar waar voor corona 90% van de ouders aangaf in balans te zijn zien we tijdens de corona-crisis alle varianten terug: van geheel in balans tot volledig uit balans. Nu we middenin de tweede golf zitten, baart het zorgen dat een groot deel van de ouders niet klaar is voor de komende winter. Disbalans in het ouderschap en bij het opvoeden heeft negatieve invloed op het veilig en gezond opgroeien van kinderen. Wat gebeurt er als ouders het niet meer aankunnen? Ouders kunnen er niet even tussenuit stappen. Hoe kunnen we ouders steunen en ervoor zorgen dat de veerkracht blijft? Hoe zorgen we ervoor dat de (impact van de) corona-crisis geen blijvende schade aanricht op een hele (volgende) generatie?

Wat kunnen we doen?

Disbalans is op zich een normale reactie op een abnormale situatie. Maar wat als ouders door het ijs zakken? Er is veel winst te behalen door outreachend contact te leggen met ouders, in gesprek te gaan over hun balans en van daaruit te onderzoeken wat je voor elkaar kan betekenen. Dat kan de JGZ sector niet alleen. Het signaal vanuit deze resultaten doet een beroep op (JGZ-)professionals om in beeld te zijn bij ouders, te normaliseren en samen te werken, vraagt bij het aanscherpen van maatregelen en het maken van beleid dat opvang, onderwijs en JGZ zijn werk kan blijven doen en het doet een beroep op de samenleving om naar elkaar om te kijken. Samen zijn we nodig in de aanpak van het virus en cruciaal in de aanpak van de gevolgen van het virus voor onze kinderen en jeugdigen.

JGZ-professionals:

  • Geef (extra) aandacht aan ouders, kinderen en jeugdigen en laat je zorg aansluiten op de behoeften die er nu zijn. Ook als dit een nieuwe balans in de JGZ uitvoering vraagt. Vraag steun aan het management/beleid en voedt hen andersom met jouw ervaringen. JGZ professionals zien zelf dat ook ouders, waarvan je het niet verwacht, momenteel uit balans zijn.
  • De Balansmeter kan ook als instrument worden ingezet worden in de dagelijkse praktijk om deze nieuwe groep ouders in beeld te krijgen (zie bovenstaand kader). Zet in op slimme verbindingen zoals tussen opvang, onderwijs, wijkteam, medische zorg en JGZ. Maak gebruik van elkaars kansen in ontmoetingen met ouders, kinderen en jeugdigen, en ieders expertise. Maak ook gebruik van digitale mogelijkheden om ouders te bereiken.
  • Zet in op nieuw ontwikkelde tools, zoals de Balansmeter, aan de hand waarvan individuele gesprekken met ouders ingericht kunnen worden. Bij behoefte aan aanvullende informatie voor ouders en het praten over corona zie de NJi-pagina voor kinderen, ouders, professionals en gemeenten.

Beleid:

  • De resultaten uit de peilingen zijn een signaal dat ouders mogelijk teveel en te langdurig uit balans (zullen) zijn, zeker bij opnieuw strengere maatregelen. Houd hiermee rekening bij het maken van beleidskeuzes. Door bijvoorbeeld de scholen en kinderopvang open te houden, hebben ouders meer ademruimte. Daarnaast is het open blijven van scholen en de kinderopvang goed voor de structuur, sociale contacten en het ontwikkelpotentieel van kinderen en jeugdigen.
  • Enthousiasmeer en ondersteun JGZ-professionals in hun cruciale outreachende taak.
  • De Balansmeter biedt ook gemeenten de kans om van ouders uit hun eigen gemeente zelf te horen hoe het met hen gaat.

Oproep: meedoen een derde peiling

Inmiddels is de tweede golf een feit. En daarom blijft het belangrijk om aandacht te houden voor de balans van ouders. Het is te verwachten dat de huidige corona-crisis en de effecten daarvan op verschillende aspecten van de samenleving nog lang voelbaar zullen zijn.

Om aandacht te blijven houden voor de balans van ouders willen we peiling met de Balansmeter blijven herhalen. We hopen dat we dan weer kunnen rekenen op jullie hulp bij de verspreiding. We houden jullie op de hoogte. Heb je vragen of opmerkingen over deze Balansmeter? Neem contact op met NCJ-adviseur Yvonne Vanneste via yvanneste@ncj.nl.

Wil je meer weten over de inzet van de Balansmeter in de dagelijkse praktijk en kosten? Neem dan contact op met Ingrid Staal via Ingrid.staal@ggdzeeland.nl.