Gids in de doolhof

Je leest de woorden, maar kent de betekenis ervan niet. Stel je eens voor dat je mijn woorden, hier opgeschreven, niet goed kunt lezen. Dat de letters opeens beginnen te springen en te dansen. De ‘S’ wordt een enge slang dat zo van het blaadje jouw richting afglijdt en de ‘W’ verandert in een woeste golf die vol in jouw gezicht uiteenspat. Of de ‘M’ transformeert tot een grote harige spin die plotseling op je arm springt.

Zo verandert lezen in een eng avontuur in plaats van vanzelfsprekende dagelijkse kost. De woorden en zinnen bieden geen gids meer, maar vormen een doolhof waar je zelf de uitweg moet zien te vinden.

Elke dag bereid je heerlijk eten, gebaseerd op gevoel en ervaring. Nieuwe recepten lees je niet. Je kookt gewoon proefondervindelijk. Stel je eens voor dat je weet wat producten in de supermarkt waard zijn maar je de prijzen ervan niet kunt lezen. Boodschappen doen wordt zo een spannend dagelijks avontuur: heb je voldoende geld in je portemonnee bij het afrekenen? Stel je eens voor, je krijgt een brief van het ziekenhuis voor een afspraak. En later volgt een sms-bericht ter herinnering aan deze afspraak. De telefoon gaat en je komt erachter dat je te laat bent… ‘Sorry, mijn bril is onlangs kapot gegaan…’. Er wordt een nieuwe afspraak gemaakt en binnenkort mag je weer een brief thuis verwachten. Een sms-bericht komt er geheid ook weer. Stel je ten slotte eens voor, dat jouw jonge kind diabetes heeft en jij regelmatig metingen bij je kind moet doen en daarop afgestemd de juiste dosering insuline moet toedienen. Hoe zou jij dat doen als je moeite hebt met lezen? Je niet laten kisten en de uitdaging aangaan? Of zou je over het gevoel van schaamte en/of falen heen stappen en gewoon om hulp vragen? Wat zou je werkelijk doen?

Is het niet raar dat we het vanzelfsprekend vinden dat iedereen om ons heen kan lezen en schrijven? Ik begrijp het tegelijkertijd wel. Jij en ik denken dat iedereen – in een hoogontwikkelde samenleving zoals de onze – een goede basis heeft om zichzelf te kunnen redden in deze geletterde en gecijferde maatschappij. Schokkend is het als je de feiten kent. Zeker 2,5 miljoen mensen van 16 jaar en ouder hebben moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Het gaat hier om 1 op de 6 mensen in Nederland. Ook met digitale vaardigheden hebben zij vaak moeite. Deze mensen wonen in onze dorpen en steden. We komen ze dikwijls tegen op de markt of in een supermarkt. Als professional spreken we ze en zien we hun kinderen. We zien ze wel, maar kennen ze niet of onvoldoende. Gevolgen van laaggeletterdheid liegen er niet om. Het bepaalt je kwetsbare plek op de arbeidsmarkt en het heeft negatieve invloed op je gezondheid(svaardigheden). Laaggeletterdheid wordt van generatie op generatie overgedragen. Onze ambitie is dan ook om geletterdheid te stimuleren zodat alle jongeren een optimale kans op participatie hebben.

Je moet zo vroeg mogelijk beginnen. De nieuwe generatie kinderen verdient een geletterde start. De jeugdgezondheidszorg (JGZ) kan hierbij een impactvolle bijdrage leveren. De JGZ speelt een belangrijke rol in het bij ouders onder de aandacht brengen van het belang van geletterdheid voor de ontwikkeling van kinderen bij ouders. Het NCJ is daarom samen met Stichting Lezen en Schrijven en drie JGZ-organisaties de pilot ‘Op weg naar een geletterde generatie’ gestart. We willen met deze slimme samenwerking een basis leggen voor het doorbreken van de intergenerationele overdracht van laaggeletterdheid en de JGZ stimuleren hier (meer) actie op te ondernemen en een aanpak te borgen met (lokale) samenwerkingspartners. GGD Zaanstreek Waterland, GGD Gelderland-Midden (VGGM) en Volksgezondheid Utrecht vormen op dit moment de kopgroep. Die heeft uitbreiding nodig.

Samen met jullie kunnen we het verschil maken. Laten we daarom ervoor zorgen dat elk kind de beste jeugdgezondheidszorg krijgt. Dat betekent dat de JGZ in beeld moet zijn bij de kinderen van deze ouders.

Je hebt vandaag de keuze om samen met ons de strijd aan te gaan voor een geletterde generatie. Je kunt er al vroeg voor zorgen dat de woorden en de zinnen de gids kunnen zijn voor ieder van ons, in plaats van een doolhof waar je nooit echt een uitweg zult vinden. Jij bent aan zet. Doe je mee?

Week van de Alfabetisering 2019
Met de Week van de Alfabetisering zet Stichting Lezen & Schrijven zich van 9 tot en met 15 september in voor een samenleving met ruimte voor een leven lang leren en ontwikkelen. Het biedt volwassenen de kans om beter te leren lezen, schrijven, rekenen en omgaan met de computer of smartphone. Doe ook mee!

Ook in andere jaren is er een Week van de Alfabetisering.