Wil van der Bent is als jeugdverpleegkundige al 20 jaar betrokken bij Stevig Ouderschap. Sinds 2005 is zij ook SO-trainer. Dit jaar gaat zij met pensioen. Een mooi moment om even stil te staan bij haar ervaringen met Stevig Ouderschap (SO), Stevig Ouderschap Prenataal (SO-prenataal) en haar visie voor de toekomst. NCJ Changemaker Lieke van der Meulen gaat hierover met haar in gesprek.
Fotografie: Jan Staal
20 jaar geleden begon je met huisbezoeken voor SO, dit jaar ga je met pensioen. Hoe kijk je er op terug?
Ik had het niet willen missen. Het heeft mij zoveel gebracht. Ik vind Stevig Ouderschap een fantastische interventie waar je veel kanten mee op kan. Als SO-verpleegkundige kan je ook net een stapje meer doen. Wij zijn bevlogen vrouwen die ons werk doen met veel liefde, enthousiasme, betrokkenheid en plezier. Dat is merkbaar voor ouders waardoor de contacten makkelijk verlopen.
De JGZ Preventieagenda bestaat uit vier pijlers: Hechting, Ouderschap, Weerbaarheid en Gezondheid. Zou je een voorbeeld kunnen geven hoe je tijdens huisbezoeken aandacht besteedt aan de laatste 2 pijlers?
Ze komen zeker aan bod. Als je het bij Stevig Ouderschap over weerbaarheid hebt, kom je al snel op een stukje empowerment en weerbaarheid in relaties. Wie wil je zelf zijn, en wat geef je mee aan je kind? Laat je het afhangen van andere mensen? Of bepaal je je eigen koers?
Bijvoorbeeld een 22-jarige moeder die niet weet van wie ze zwanger is. Ze is eigenlijk bang dat haar ex-vriend boos zal zijn als het kind niet van hem is en dat hij afhaakt. Ze zegt zelf ‘ik ben een zelfstandige vrouw en ik red me wel’. Maar als ze over hem praat dan merk ik dat ze toch afhankelijk is van hem en tevens bang voor hoe hij zal reageren. Want hij is regelmatig negatief, hij kan agressief reageren en ze heeft genoeg met hem meegemaakt in haar leven om zich af te vragen of ze dit wel wil. En die weerbaarheid, die komt dan aan de orde. Ouders willen ook dat hun kinderen weerbaar worden, dat ze voor zichzelf op durven komen, dat ze zelfstandig kunnen zijn. Ze realiseren zich door de gesprekken dat zij bijvoorbeeld hun eigen onzekerheid kunnen overdragen aan hun kind. We bespreken dan ook dat een kind ook kwetsbaar mag zijn en dat dit niet hoeft te betekenen dat hij niet weerbaar is.
Is Stevig Ouderschap volgens jou “Future proof”? Welke kansen zie jij voor SO, waar moeten we op inzetten? Maar ook welke dilemma’s zijn er en waar moeten we meer op investeren?
Ik denk dat het zeker toekomstproof is. We zouden wel meer tijd willen hebben in de vorm van huisbezoeken. De frequentie zou omhoog geschroefd moeten kunnen worden als dat nodig is bij kwetsbare gezinnen. We hebben steeds meer een coachende functie, we ondersteunen ouders in hun rol als ouders en als partners. Maar je moet als professional natuurlijk de inschatting blijven maken of je het zelf moet doen of dat je doorverwijst. Er moet wel een max aan de huisbezoeken zitten. Ik denk dat VoorZorg een belangrijke interventie kan zijn naast Stevig Ouderschap. Ook een combinatie met de gezinsverpleegkundige kan er voor zorgen dat we nog gerichter kunnen werken en dichter bij ouders staan.
Ik weet dat wij veel know how hebben. En juist omdat wij regelmatig de eersten zijn die komen, preventief en vrijwillig, weegt het niet op tegen andere vormen van behandeling die je moet inzetten als er grotere problemen zijn. Soms kunnen we voorkomen dat andere hulp ingezet moet worden. Belangrijk is dat onze organisaties zien hoe wij werken en dat ze ontvankelijk zijn voor onze argumenten om kwaliteit te leveren. Ons werk is niet te regelen vanachter het bureau.
Wat zijn de belangrijkste veranderingen geweest bij jonge gezinnen die je de afgelopen 20 jaar hebt gezien? Heb je het idee dat de casuïstiek zwaarder is geworden?
Ja, daar twijfel ik geen moment over. Dat is gewoon zo. In het begin hadden we meerdere gezinnen waar onzekerheid over opvoeding en ouderschap het belangrijkste onderwerp was, maar ik denk zeker dat de problematiek zwaarder is geworden. Er wordt meer verwacht van mensen/ouders en ouders hebben ook andere verwachtingen van zichzelf (ook door sociale media). Er zijn meer jonge ouders met stress of spanning. Onbevangen zwanger zijn en kinderen opvoeden is lang niet voor alle ouders vanzelfsprekend. De psychische problematiek vind ik nu ook groter. We doen nu ongeveer 10 jaar SO-prenataal en dat heeft echt een stuk verzwaring gebracht. Daar moet je als SO-verpleekundige op voorbereid zijn.
Welk gezin is je het meest bijgebleven in al die tijd? En waarom?
Meerdere gezinnen zijn mij bijgebleven. De meeste ouders zijn dankbaar voor ons luisterend oor, dat wij de tijd hebben en echt betrokken zijn. Iemand die naast hen staat en hen op weg helpt in de eerste stappen van het ouderschap.
Een herinnering:
Een dankbare vader die een traumatische jeugd heeft gehad door de relatie met zijn vader. Zijn moeder en zijn vrouw hebben hem gered van zijn suïcidale gedachten. Hij vond het spannend dat ik thuis kwam in zijn veilige omgeving en dat door de gesprekken met mij, zijn herinneringen aan de traumatische ervaringen weer boven kwamen. Ik vertelde hem dat hij met mij kan delen wat hij wil en dat niets moet. Hij wilde het hebben over zijn dochtertje en hoe hij goed contact kon maken met haar. Ik heb hem laten praten tegen zijn dochtertje. Hij begon een prachtig verhaal in het Turks en vertelde haar wat hij zag bij haar, hoeveel hij van haar hield en dat hij haar wilde troosten als ze verdrietig was. Zijn vrouw was verbaasd over de reactie van vader en de baby, omdat zij vond dat het belangrijk was dat vader leerde haar te troosten als ze huilde. Voor vader was dit stressvol omdat huilen hem machteloos maakte. Vader was mij dankbaar dat ik dit teweeg kon brengen. Dit had hij zelf niet kunnen bedenken. Mijn advies was: “Je hoeft haar niet gelijk te troosten als ze huilt. Geniet eerst van de rustige momenten met haar” en dat heeft hem geholpen. De reden waarom dit gezin mij bijgebleven is, is de impact die zijn verhaal op mij had. Hij was zo getraumatiseerd door zijn verleden, dat hij dacht aan zelfmoord. De liefde voor zijn moeder en vrouw waren zijn redding.
