Onderzoek ziekteverzuim op basisscholen benadrukt belang vroegsignalering en interventie

Omvangrijk ziekteverzuim hangt nauw samen met zowel verminderde fysieke en mentale gezondheid als slechtere leerprestaties. Het onderzoek, uitgevoerd in de regio Amersfoort, evalueerde de implementatie van de interventie ‘Meer Aandacht voor Ziekgemelde Leerlingen’ (MAZL) in het primair onderwijs (PO).

Omvangrijk ziekteverzuim op het primair onderwijs

Omvangrijk ziekteverzuim, dat gedefinieerd wordt als minimaal vijf ziekmeldingen per schooljaar of minimaal tien dagen afwezigheid, heeft een prevalentie van 13,1% in het PO. Deze cijfers zijn alarmerend omdat langdurig en frequent ziekteverzuim kan leiden tot stagnerende leerontwikkeling en uiteindelijk voortijdig schoolverlaten, wat de kansen op de arbeidsmarkt aanzienlijk verkleint en het risico op gezondheidsproblemen vergroot.

De interventie MAZL

MAZL, oorspronkelijk ontwikkeld voor het voortgezet onderwijs (VO) en middelbaar beroepsonderwijs (MBO), is onlangs doorontwikkeld voor toepassing in het PO. Deze interventie is gericht op het beter signaleren en aanpakken van zorgwekkend ziekteverzuim. Het huidige onderzoek heeft zich gericht op de ervaringen van schoolpersoneel met de implementatie van MAZL PO en het draagvlak voor deze aanpak.

Ervaren meerwaarde van MAZL

Uit de semigestructureerde interviews met leerkrachten, intern begeleiders en de schooldirecteur kwam naar voren dat MAZL PO wordt gezien als een formalisering van bestaande werkwijzen. De toegevoegde waarde van de interventie werd erkend in het structureel signaleren van ‘verzuim onder de radar’, zoals frequent kortdurend verzuim dat voorheen minder snel werd opgemerkt. MAZL vraagt leerkrachten omvangrijk verzuim  explicieter en bewuster te duiden als zorgwekkend of niet. De geïnterviewde leraren gaven aan dat de uitvoering van MAZL aansluit bij hun competenties en werkwijzen, wat zorgt voor geringe implementatiedruk.

Er werden enkele kritische kanttekeningen geplaatst bij de MAZL-criteria, met name voor kleuters en leerlingen met goede leerprestaties. De geïnterviewden gaven aan dat naast de duur en frequentie van het verzuim, ook factoren zoals leeftijd, leerprestaties en sociale binding met de groep van belang zijn bij het beoordelen van ziekteverzuim als zorgwekkend.

De geïnterviewden benadrukten het belang van draagvlak binnen het gehele schoolteam voor een succesvolle implementatie. Het prioriteren van ziekteverzuim als een belangrijk onderwerp binnen de schoolagenda werd als cruciaal beschouwd, vooral in het licht van het huidige lerarentekort dat de onderwijssector teistert. Ook gaven ze aan zich gesteund te weten wanneer dit in regel- en wetgeving is opgenomen.

Vroegsignalering

Het onderzoek concludeert dat MAZL PO effectief kan zijn in het vroegtijdig signaleren van zorgwekkend ziekteverzuim en het verbeteren van de ondersteuning voor deze leerlingen. Voor een succesvolle implementatie wordt aanbevolen om het hele schoolteam te betrekken en bewustwording te creëren over de meerwaarde van MAZL PO ten opzichte van het bestaande verzuimbeleid.

Vervolgonderzoek is nodig om de juistheid van de MAZL-criteria verder te evalueren en om te bepalen hoe scholen het beste ondersteund kunnen worden bij het identificeren en aanpakken van zorgwekkend ziekteverzuim.

Beleidsadviezen

De volgende aanbevelingen kunnen geformuleerd worden:

• Integreer MAZL structureel in het schoolbeleid: Zorg ervoor dat de procedures rondom ziekteverzuim consistent en duidelijk zijn, en dat deze regelmatig worden geëvalueerd en bijgewerkt.
• Besteed extra aandacht aan het identificeren en monitoren van leerlingen met frequent, kortdurend verzuim.
• Zorg voor duidelijke richtlijnen voor het duiden van zorgwekkend verzuim, inclusief de overweging van leeftijd, leerprestaties en sociale factoren.
• Stimuleer het gebruik van externe consultatie bij zorgwekkend verzuim, zoals het inschakelen van jeugdgezondheidszorgprofessionals. Zorg dat de drempel hiervoor laag is en dat leerkrachten zich gesteund voelen in deze stappen.
• Erken de uitdaging van personeelstekorten en bied ondersteuning om de implementatie van MAZL PO ondanks deze tekorten mogelijk te maken. Dit kan door extra ondersteuning te bieden in de vorm van invalkrachten of door taken anders te verdelen.
• Zorg voor continuïteit in de betrokkenheid van IB’ers, jeugdartsen en andere sleutelfiguren. Voorkom wisselingen in personeel die de consistentie en effectiviteit van MAZL PO kunnen ondermijnen.

Het gehele artikel is hier te lezen.