Nieuws 3 juli 2025
Het Prenataal Huisbezoek JGZ (PHB JGZ) krijgt veel aandacht en er wordt volop geïnvesteerd in vanzelfsprekende samenwerking tussen de jeugdgezondheidszorg en de geboortezorg. Toch zijn er ook uitdagingen. Want, hoe organiseer je duurzaam en ‘vanzelfsprekend’ partnerschap? Hoe regelen anderen dit? En hoe zorgen we ervoor dat er extra steun is voor degene die dat het hardst nodig heeft?
In drie best practices delen JGZ-organisaties en verloskundigen hun ervaringen over hoe zij samenwerken voor zwangeren en/of hun gezinnen in een kwetsbare situatie. In deze best practice lees je de ervaringen van Gerie van Rijssen, beleidsadviseur jeugd en onderwijs bij de gemeente Apeldoorn.
Kennen en gekend worden is de basis van alles. Het helpt ontzettend als je weet wie je moet bellen of bij wie je moet zijn. Medische professionals hadden vaak nog geen idee wat er allemaal mogelijk was aan hulp en ondersteuning binnen het sociaal domein. Ook deze kennis is er nu meer, de lijnen worden zo steeds korter. Je weet elkaar beter te vinden! Één enthousiaste verloskundige kan ervoor zorgen dat iedereen mee gaat doen. Als die ontbreekt, dan komt het er ook echt niet van.
Binnen Apeldoorn hebben we veel gedreven en bevlogen mensen, een stabiele coalitie Kansrijke Start met een enthousiaste gynaecoloog en hardwerkende verloskundigen die iedereen mee proberen te krijgen. Dat helpt ontzettend en deze verbindingen zijn essentieel.
Vanuit de coalitie organiseren we twee keer per jaar een grote bijeenkomst rond een thema en over de ontwikkelingen rond het jonge kind voor iedereen die wil komen. Ook sturen we twee keer per jaar een nieuwsbrief om iedereen op de hoogte te houden. Een voordeel voor ons is wel dat CJG Apeldoorn specifiek voor de gemeente Apeldoorn werkt. Hierdoor zijn we wendbaarder.
Op verzoek van de gemeente Apeldoorn is het CJG ruim 2 jaar geleden vanuit kansrijke start gestart met het aanbieden van een prenataal huisbezoek aan aanstaande moeders die de nodige zorgen of problemen ervaren op verschillende deelgebieden. De verwijzingen hiervoor komen hoofdzakelijk vanuit de verloskundigen en de POP-poli. In overleg met de verwijzers is er een aanmeldformulier opgesteld om het voor alle betrokkenen zo eenvoudig mogelijk te maken en toch de nodige informatie te verkrijgen. Dit aanmeldformulier staat ook op de website van CJG Apeldoorn. Voor deze aanmeldingen is een apart e-mailadres aangemaakt waar deze formulieren rechtstreeks binnenkomen. Er zijn drie screeners (jeugdverpleegkundigen) die wekelijks op vaste dagen de aanmeldingen lezen, beoordelen en doorzetten naar de betreffende teams. Zij waarborgen hiermee de privacy, maar ook de gewenste doorgaande lijn. De betreffende jeugdverpleegkundige neemt vervolgens binnen 5 werkdagen contact op met de aanstaande moeder voor het maken van een afspraak. De opzet is dat de jeugdverpleegkundige die het huisbezoek doet ook de begeleiding van het gezin op zich neemt na de geboorte van het kind.
Vanaf 1 juni 2025 zijn ze bij het CJG Apeldoorn ook gestart met het aanbieden van een prenataal huisbezoek aan alle aanstaande ouders die hun eerste kind verwachten. De verloskundigen en gynaecologen bespreken dit met de aanstaande ouder(s) rond 20 weken zwangerschap en melden aan via het al bestaande aanmeldformulier wat hierop aangepast is. De betreffende screeners (jeugdverpleegkundigen) zetten ook deze weer door naar de verschillende teams. Daarnaast worden zwangeren die nog niet zijn aangemeld door de 1ste en 2de lijn, benaderd tijdens de 22-wekenprik om een zo groot mogelijk bereik te waarborgen. Hier is extra tijd per contactmoment voor uitgetrokken.
Hier doen alle jeugdverpleegkundigen aan mee en ook hier willen zij de doorgaande lijn na de geboorte waarborgen. Het was voor CJG Apeldoorn een zoektocht om ook de eerste lijn aangesloten te krijgen en te houden. Die samenwerking verloopt nu prima, al blijft het voor hen zaak om de vinger aan de pols te houden en voortdurend af te stemmen. De gemeente stelt een klein budget beschikbaar om de verloskundige te compenseren voor de extra tijd die het vraagt om ouders te informeren over het belang van het prenataal huisbezoek en voor de aanmelding.
Over de geïnterviewde: Gerie van Rijssen
Gerie van Rijssen is beleidsadviseur jeugd en onderwijs bij de gemeente Apeldoorn, waar zij al ruim 38 jaar werkzaam is. Een bestuurlijk thema binnen de gemeente is ‘Gezondheid in de eerste duizend dagen’. Binnen dit thema bouwt de gemeente ondertussen al jaren aan een steunend netwerk voor (toekomstige) gezinnen en professionals. Met partners uit de ziekenhuis-, geboorte-, kraam-, jeugd- en geestelijke gezondheidszorg, huisartsen en kinderopvangorganisaties komen zij een paar keer per jaar samen.
Ik werk veel samen met de bestuurder van CJG Apeldoorn. Deze bestuurder is erg betrokken en denkt steeds weer op vernieuwende wijze mee over hoe het beter kan. We spreken elkaar regelmatig en hebben het dan over de ontwikkelingen die we zien. Zo is ook Centering Parenting gestart. Het was de bedoeling dat we met één groep gingen starten, maar het zijn er inmiddels zes geworden. Er was veel enthousiasme bij de professionals zelf, maar ook bij ouders. Als we ouders aan elkaar verbinden, gaat dat echt helpen. Dat is een gouden greep!
‘’Als je een mooie club met mensen hebt, dan gaat het bijna als vanzelf.’’
Vanaf juni gaan wij het PHB JGZ binnen Apeldoorn aan iedereen aanbieden die een eerste kind krijgt. Ik ben heel erg benieuwd hoe dat gaat lopen! We weten nog niet of ouders hier voor openstaan. En hoe gaat het er aan de achterkant uitzien? Misschien weten we straks niet waar we met al die vragen naartoe moeten. Het is echt een experiment hoe dat allemaal in zijn samenhang gaat functioneren, ook in combinatie met centering groepen, we zijn benieuwd.
Daarnaast wordt er in de regio een pilot uitgewerkt waarin het prenataal huisbezoek als standaard onderdeel van de JGZ wordt aangeboden en waarin gekeken wordt hoe de risico-inventarisatie van de verloskundige en de vragenlijst van de JGZ meer in elkaar gevlochten kunnen worden. Hiermee willen we voorkomen dat het prenataal huisbezoek stigmatiserend wordt en ouders meerdere keren dezelfde vragen moeten beantwoorden.
Sommige gezinnen hebben amper meubels in huis en zitten op de grond. Sommige kinderen hebben nog nooit een spelletje gezien. Bij mensen thuis komen levert zoveel extra informatie op. Informatie die je niet krijgt als je ouders op het consultatiebureau spreekt of op school. Het zou mooi zijn als we dit bij alle eerstgeborenen kunnen doen. Hoe zitten (aanstaande) gezinnen erbij? Ouders binnen bepaalde culturen vinden het vaak heel prettig als je bij hen thuis komt. Natuurlijk zijn er ook ouders die zich hier minder comfortabel bij voelen, maar de meesten vinden het fantastisch dat je de tijd neemt om bij hen thuis te komen. Het geeft ook een stuk vertrouwen: ‘Deze mevrouw is bij mij geweest’. Het verlaagt de drempel om vervolgens hulp te vragen aan de betreffende mevrouw.
‘’Thuis komen levert zoveel extra informatie op. Informatie die je niet krijgt als je ouders op kantoor ontmoet of op school. Het zou mooi zijn als we dit bij alle eerstgeborenen kunnen doen.’’
Ik ben trots op alle mensen die elke dag klaar staan voor de gezinnen en die het enthousiasme hebben om op een fijne manier samen te werken. De relaties zijn goed en dan bespreek je dingen ook sneller. Je doet het met elkaar. Ik vind het leuk om al die enthousiaste mensen bezig te zien. Als je een mooie club met mensen hebt, dan gaat het bijna als vanzelf.
Wil jij hier meer over weten of in contact komen met Gerie van Rijssen? Neem contact op met NCJ-adviseur Melissa Bastiaan via mbastiaan@ncj.nl.
"*" geeft vereiste velden aan
In deze best practice lees je de ervaringen rond het PHB JGZ van Christine Munnik (jeugdverpleegkundige Icare) en Rolande Kempenaar (verloskundige bij Verloskundigenpraktijk Morgenland in Dronten).
In deze best practice lees je de ervaringen van Myrthe Luiten (verloskundige bij Praktijk De Nieuwe Gracht in Delft), Joke de Wit (jeugdverpleegkundige bij JGZ-ZHW) en aanstaande ouder Androniki.
In aanvulling op de monitor over het PHB JGZ, gingen we in gesprek met 18 JGZ-organisaties over succesfactoren en uitdagingen. We bundelden alle genoemde succesfactoren en uitdagingen in dit artikel.
