Richtlijn: Autismespectrumstoornissen (2015)

In dit thema wordt verder ingegaan op instrumenten die specifiek gericht zijn op kinderen die een duidelijk risico hebben op een ASS. Deze instrumenten worden afgenomen wanneer de observaties, anamnestische gegevens en informatie indicaties geven voor een mogelijke ASS. Deze instrumenten zijn geselecteerd door de werkgroep op basis van klinische relevantie en bruikbaarheid, draagvlak in het veld, frequentie in gebruik binnen de gezondheidszorg (waaronder autismeteams) en technische bruikbaarheid (waaronder tijdsinvestering, kosten). Het betreft de CoSoS/ESAT, AVZ-R, de SCQ, de SRS, Auti-R en de CESDD.

De inzet van een klinische blik en accurate kennis voor signalering van vroege kenmerken van ASS zijn bijzonder belangrijk. Screeningsinstrumenten spelen een rol in het diagnostische proces, echter geen enkel instrument is tot nu toe voldoende betrouwbaar gebleken om de kenmerken van een ASS bij kinderen te detecteren. Onderzoek naar de diagnostische accuratesse van screeningsinstrumenten voor kinderen en jongeren, waarbij mogelijk sprake is van een ASS, is nodig.

Randvoorwaarden

• De beoordeling van de testresultaten en de interpretatie van de uitkomsten wordt uitgevoerd door een professional die ervaring heeft met de toepassing van het instrument bij de betreffende leeftijdsgroep.
• Breng op instellingsniveau en in regionaal verband uniformiteit aan in het gebruik van screeningsinstrumenten. Zo kan optimale ervaring opgedaan worden met de gekozen instrumenten.

CoSoS/ESAT

• De CoSoS/ESAT is een relevant en bruikbaar screeningsinstrument voor het herkennen van signalen die mogelijk wijzen op een ontwikkelingsstoornis bij kinderen van 12-36 maanden.
• De CoSoS/ ESAT kan worden ingezet bij negatieve scores op kenmerken die betrekking hebben op ASS-signalen, in het herziene (najaar 2014) Van Wiechenonderzoek. Dit volgens de instructies in Tabel 2 in thema 2 en onder Vermoeden ASS bij kind tot 4 jaar. Hierbij is wel een afweging nodig of eerst dan wel gelijktijdig onderzoek naar andere oorzaken (bijvoorbeeld doofheid) moet worden ingezet.
• De werkgroep beveelt aan dat bij de afname van de CoSoS/ESAT het kind aanwezig is.
• Professionals die de CoSoS/ESAT willen gebruiken zijn competent in het afnemen en interpreteren van dit instrument.
• Naast het inzetten van de CoSoS/ESAT wordt een adequate observatie van het kind uitgevoerd en vindt een gesprek met de ouders plaats door een ervaren professional.

Overige instrumenten

• Voor de screening van ASS bij kinderen met een verstandelijke beperking kan de AVZ-R gebruikt worden. Ondanks de vragen over de specificiteit kan dit instrument gebruikt worden omdat dit het enige instrument is dat zich specifiek op mensen met een verstandelijke beperking richt.
• Er is een leemte geconstateerd in ASS-screeningsinstrumenten voor de leeftijdscategorie 4 tot 18 jaar. Aanbevolen werd om nieuwe instrumenten te ontwikkelen, voor de leeftijd 4-18 jaar. Dit is inmiddels gebeurd (2014): de Autisme Spectrum Vragen lijst (ASV; Van der Ploeg & Scholte), voor de leeftijd 4-18 jaar met een relatief hoge sensitiviteit en specificiteit. De werkgroep adviseert deze lijst te gebruiken.
• Overweeg het gebruik van de SCQ en SRS, omdat deze instrumenten in toenemende mate gebruikt en beproefd worden in Nederland en Vlaanderen. Daarnaast worden de instrumenten internationaal veel gebruikt, relevant voor internationale discussies en onderzoek.

Samenwerken en verwijzen

• Op indicatie vraagt de JGZ professional advies aan de jeugd GGZ (doelgroep 4-19 jaar).
• Verwijs door voor verdere classificatie en diagnostiek bij een positieve screeningsuitkomst naar gespecialiseerde professionals.

Lees verder voor de onderbouwing.