Richtlijn: Seksuele ontwikkeling (2014)

Onderbouwing

Gebruik van interventies

Binnen de JGZ is het streven vooral te werken met theoretisch goed onderbouwde interventies waarmee ook resultaten worden geboekt in de praktijk. Om interventies te beoordelen en te erkennen is er een onafhankelijke commissie in het leven geroepen: de Erkenningscommissie Interventies. Erkende interventies worden opgenomen in diverse databanken.  

De interventies die relevant zijn voor een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren zijn te vinden onder het thema seksuele gezondheid, preventie en ondersteuning. Voor de preventie van seksuele opgroei- en opvoedingsproblemen alsook seksueel riskant gedrag en de bevordering van seksueel gezond gedrag c.q. een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren binnen de JGZ zijn nog nauwelijks theoretisch goed onderbouwde interventies beschikbaar. Er is een specifiek instrument wat bruikbaar is voor het duiden van seksueel gedrag (het Vlaggensysteem), maar dit is nog niet beoordeeld door de Erkenningscommissie Interventies. Vandaar dat in dit overzicht ook interventies en materialen worden beschreven die veelbelovend zijn en gewaardeerd worden in de praktijk.

Interventies en voorlichtingsmateriaal

Naast het geven van voorlichting en advies over en begeleiding en zo nodig verwijzing bij seksuele gezondheidsproblemen bij kinderen en jongeren, heeft de JGZ ook als taak de seksuele opvoedingscompetenties van ouders te versterken en hen te ondersteunen bij seksuele opvoedingsvragen. In deze paragraaf vindt de JGZ-professional interventies en voorlichtingsmateriaal voor kinderen, jongeren en hun ouders, evenals specifieke materialen voor JGZ-professionals.

Voor ouders:
Specifieke interventie ten behoeve van seksuele opvoedingsondersteuning voor ouders
Rondom het thema seksualiteit kunnen ouders vragen hebben over de seksuele ontwikkeling en opvoeding zonder dat er direct sprake is van een probleem of noodsituatie. Ouders kunnen twijfelen over hun eigen competenties, zijn onzeker of voelen zich incompetent om hun kind te begeleiden bij hun seksuele ontwikkeling. Ze schamen zich over seksualiteit of zijn zelf niet vertrouwd met het thema. Ze durven seksualiteit bijvoorbeeld niet ter sprake te brengen uit schaamte of angst kinderen vroeg aan te zetten tot seksueel gedrag. Ouders kunnen ook behoefte hebben aan informatie en advies. Ze missen bijvoorbeeld kennis over de seksuele ontwikkelingsfasen van kinderen en weten onvoldoende wat normaal of niet normaal seksueel gedrag is.

De cursus Opgroeien met liefde biedt verdiepende informatie voor ouders. Met als doel ouders te ondersteunen bij de seksuele opvoeding van hun kinderen, opdat zij op latere leeftijd in staat zijn seksueel gezonde keuzes te maken (zie voor een uitgebreide beschrijving bijlage 3).

Algemene interventies waar seksuele opvoedingsondersteuning onderdeel van uitmaakt
De oudercursus Omgaan met pubers en het opvoedingsprogramma Triple P bieden opvoedingsondersteuning, waarvan de seksuele ontwikkeling deel uitmaakt (zie bijlage 3).

Aanvullende materialen en informatie voor ouders

  • Brochure Seksuele opvoeding van kinderen tussen 0 en 6 jaar (Rutgers WPF).
  • Brochure (Rutgers WPF, goed te gebruiken voor laaggeletterden).
  • Puber in huis! Tips voor de seksuele opvoeding van kinderen tussen 9 en 15 jaar (Rutgers WPF).
  • Folder Over de grens? Seksueel opvoeden met het Vlaggensysteem (Movisie).
  • Website www.uwkindenseks.nl.
  • Website www.oudersonline.nl.
  • Website www.opvoeden.nl
  • Hoera, het is een mensje (Transvisie). 
  • Begeleiding bij genderdysforie op school (Transvisie).

In veel regio’s zijn aanvullende materialen beschikbaar, bijvoorbeeld folders in het kader van nazorg rondom vrouwenbesnijdenis. Het is aanbevolen om op de hoogte te zijn van regionale materialen, voorzieningen en organisaties.  

Voor jongeren:
Materialen en informatie gericht op kinderen en pubers
Brochures en boeken (zie voor volledige omschrijving bijlage 3)

  • Pubergidsen (voor pubers 9 tot 12 jaar en 12 tot 15 jaar) (Rutgers WPF).
  • Brochure Wel seks, geen zorgen (Rutgers WPF)
  • Feiten en fabels over het maagdenvlies (Rutgers WPF)

Op de website van Rutgers WPF is daarnaast ook een boekenlijst te vinden met leesboeken voor kinderen en pubers over de seksuele ontwikkeling. De boeken sluiten aan bij verschillende leeftijdsfasen en kunnen door kinderen en pubers zelf gelezen worden of samen met ouders. De brochures en folders zijn gratis op de website te downloaden.

Websites (zie voor volledige beschrijving bijlage 3)

Materialen gericht op JGZ-professionals
Anticonceptiekoffer met handleiding voor professionals Om jongeren adequaat te informeren en begeleiden bij verantwoorde anticonceptiekeuze en -gebruik (zie bijlage 3 voor volledige informatie).

Referenties


Pagina als PDF