Richtlijn: Preventie wiegendood (2009, Landelijke Samenwerkingsafspraken 2017)
1. Inleiding
Een werkgroep van vertegenwoordigers van de AJN Jeugdartsen Nederland, de Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) afdelingen Verpleegkundigen Maatschappij en Gezondheid, Kinderverpleegkunde en Voortplanting, Obstetrie en Gynaecologie, de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), de Nederlandse Vereniging voor Kinderfysiotherapie (NVFK), de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), het Kenniscentrum Kraamzorg (KCKZ), de Landelijke Werkgroep Wiegendood (LWW), het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), de Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen (NVL) en de Brancheorganisatie Kinderopvang en experts op het gebied van het onderwerp Wiegendood stelde de Landelijke Samenwerking Afspraak (LSA) Preventie van Wiegendood op en onderschreven het eindresultaat.
De taken en verantwoordelijkheden van alle beroepsgroepen inzake preventie van wiegendood zijn zo geformuleerd, dat ouders/verzorgers heldere en eenduidige informatie ontvangen over veilig slapen en volledig geïnformeerd worden over de risico’s van bepaalde verzorgingsgewoonten. Kennis van elkaars werkwijze en (regionale) afstemming van taken bevorderen een optimale zorg voor het kind en zijn ouders, zowel voor wat betreft de kwaliteit van de zorg als voor de inhoud van de adviezen. De aanbevelingen voor samenwerking zijn gebaseerd op de uitgangsdocumenten en de aan het onderwerp preventie van wiegendood gerelateerde richtlijnen en protocollen, alsmede op de consensus binnen de werkgroep.
De uitgangsdocumenten voor deze LSA zijn:
- Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ): JGZ-richtlijn Preventie wiegendood (juni 2009). Auteurs: J.H. Ruys, A.C. Engelberts, H.W.M. van Velzen-Mol
- Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK): Richtlijn Preventie Wiegendood (juli 2007). Auteurs: J.H. Ruys, A.C. Engelberts, H.W.M. van Velzen-Mol
- Kenniscentrum Kraamzorg (KCKZ): Zorgprotocol Veilig Slapen en Preventie Wiegendood (september 2015). Auteur: protocollencommissie KCKZ
- NCJ: Model-protocol Veilig slapen in kinderopvang en bij gastouders (Stichting Wiegedood 2015)
- Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG): Aanvullende adviezen voor veilig slapen ter preventie van wiegendood. Auteurs: J.M.A. Munsters, H. Wierenga, M.M Boere-Boonekamp, B.A. Semmekrot, A.C. Engelberts. NTvG 2013;157:A5568
- Artikel Rosemary S C Horne, Fern R Hauck, Rachel Y Moon. Sudden infant death syndrome and advice for safe sleeping. BMJ 2015; 350 doi: http://dx.doi.org/10.1136/bmj.h1989 (Published 28 April 2015)
- NCJ: Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding, hoofdstuk 20: Slapen met de baby (juni 2015).
De aan het onderwerp preventie van wiegendood gerelateerde richtlijnen en protocollen zijn:
- NCJ: JGZ-richtlijn Voorkeurshouding en Schedelvervorming (mei 2012)
- KCKZ: zorgprotocol voorkomen van voorkeurshouding (september 2015)
- NCJ: JGZ-richtlijn Vroeg en/of small for gestational age (SGA) geboren kinderen (juli 2013)
- NCJ: Multidisciplinaire richtlijn Preventie, signalering, diagnostiek en behandeling van excessief huilen bij zuigelingen (maart 2013)
- Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG): NHG-standaard Preconceptiezorg (juni 2011)
- NVK/CBO: Richtlijn Apparent Life Threatening Event (ALTE) (oktober 2006)
- Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV) en NHG: LESA Onderzoek van de pasgeborene (2008)
- NHG: NHG-Standaard Zwangerschap en kraamperiode. Huisarts Wet 2012:55(3):112-25
- KNOV: RL Postnatale zorg in ontwikkeling
- NVK: Richtlijn Gastro-oesofageale reflux(ziekte) bij zuigelingen en kinderen van 0-18 jaar (juli 2012)
- TNO en de Landelijke Werkgroep Wiegendood: Zorg voor een volgend kind na een wiegendoodkind, een begeleidingsprogramma.
- NHG: LESA Kindermishandeling (2016)
Inbreng van de (aanstaande) ouders, afweging door de hulpverlener
Professionals adviseren ouders volgens de voor hun beroepsgroep geldende richtlijnen en stemmen hun voorlichting en adviezen af op behoeften van de (aanstaande) ouders. Zij houden daarbij rekening met specifieke omstandigheden van de ouders. Denk daarbij ook aan ouders met beperkte gezondheidsvaardigheden, ouders met een (lichamelijke of geestelijke) beperking of ouders van een kind met een beperking. Professionals erkennen de eigen verantwoordelijkheid van de (aanstaande) ouders. Afweging van relevante factoren in concrete situaties kan het rechtvaardigen om beredeneerd af te wijken van Landelijke Samenwerking Afspraken, richtlijnen of protocollen. Indien beredeneerd wordt afgeweken van de bestaande adviezen, is het des te belangrijker om de overige risicofactoren en beschermende factoren voor wiegendood extra aandacht te geven. Om praktische redenen staat dit niet overal in de LSA vermeld.