Richtlijn: Overgewicht (2012)

Universele preventie van overgewicht is van groot belang vanwege de nog steeds toenemende prevalentie en het verhoogde risico op morbiditeit. Van jongs af aan moet er aandacht worden besteed aan de preventie van overgewicht. Het aanleren en handhaven van gezond gedrag is niet gemakkelijk in een maatschappij waarin voedsel altijd en overal aanwezig is en de noodzaak tot bewegen vrijwel verdwenen is. Omdat op verschillende leeftijden verschillende determinanten het voedings- en bewegingsgedrag beïnvloeden, vergen verschillende leeftijdsgroepen een specifieke aanpak. Ook zal speciale aandacht moeten worden besteed aan verschillen in etniciteit (bv. welke voedingsmiddelen uit verschillende etnische keukens zijn gezond; raadpleeg zo nodig diëtisten uit andere culturen) en aan kinderen met een lage sociaaleconomische positie.

Preventie van overgewicht en vooral van obesitas spitst zich toe op enerzijds speciale aandacht voor kinderen met risicofactoren, zoals ouders met overgewicht/obesitas, een Turkse of Marokkaanse afkomst, een laag en ook een hoog geboortegewicht, een lage socio-economische positie en weinig bewegen. Beschermende factoren zijn borstvoeding, veel bewegen en voldoende plaats om buiten te spelen. Universele preventie houdt in het stimuleren van Borstvoeding, Bewegen en Ontbijten en het verminderen van (gezoete) Frisdranken, Fastfood, Televisiekijken/(spel)computeren en (energierijke) tussendoortjes (BOFT). De adviezen naar leeftijd voor preventie van overgewicht kunnen ook gebruikt worden bij interventie voor kinderen met overgewicht.

Kinderen 0-1 jaar

• Borstvoeding geven en indien mogelijk (ten minste) 6 maanden continueren.
• Naast borstvoeding is meestal geen kunstvoeding nodig.
• Indien kunstvoeding, geen extra schepjes melkpoeder toevoegen.
• Geen gezoete bijvoeding of papjes geven.
• Geen vaste voeding voor de leeftijd van 4 maanden geven.
• Bewegen in buikligging onder supervisie (slapen in rugligging!)
• Het gebruik van een autostoeltje anders dan als vervoermiddel is af te raden.
• Kinderen niet te vaak of te lang (maximaal 15 min) in een wipstoel leggen.

Alle leeftijden

• Van jongs af aan stimuleren voldoende te bewegen en buiten te spelen.
• Vanaf 2 jaar zoveel mogelijk zelf lopen en vanaf 3 jaar zo min mogelijk een buggy gebruiken.
• Beweegtips Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen.
• Gezonde voeding volgens adviezen van het Voedingscentrum.
• Zo min mogelijk gezoete dranken gebruiken, vruchtensap aanlengen met water.
• Elke dag ontbijten.
• Zo min mogelijk fastfood eten.
• Energierijke tussendoortjes (frequentie en portie) beperken.
• Niet belonen met voeding of tv-kijken.
• Niet straffen met onthouden van lekkernijen.
• Eten op vaste tijden.
• Eten en televisiekijken niet combineren.
• Beperken van televisiekijken/computergebruik.
• Jonge kinderen niet (zomaar) voor de televisie ‘zetten’.
• Geen televisie op de slaapkamer.

 Preventieprogramma’s voor overgewicht dienen aandacht te schenken aan gezonde voeding en bewegen, hierbij de ouders te betrekken en na te gaan of zij behoefte hebben aan opvoedingsondersteuning.

• Bij preventie van overgewicht is het van belang om cultuurspecifieke gezonde voeding en beweging (bijvoorbeeld dansen) in ogenschouw te nemen.
• Het wordt aanbevolen om peuterspeelzalen, naschoolse opvang, migrantenorganisaties en sleutelfiguren in de wijk te betrekken bij preventieprogramma’s.
• Het wordt aanbevolen om tijdens het contactmoment op 9-10 jaar de BMI te bepalen, zowel ter preventie als voor vroegsignalering van overgewicht.
• Het wordt afgeraden om zuigelingen en peuters gezoete bijvoeding te geven.
• Kinderen moeten worden aangemoedigd te voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Dagelijks minimaal 1 uur matig intensieve inspannende lichaamsbeweging door onder meer voetballen, dansen, skateboarden of hardlopen, waarbij de activiteiten ten minste tweemaal per week gericht moeten zijn op het verbeteren of handhaven van de lichamelijke conditie (kracht, lenigheid, coördinatie) (Gezondheidsraad, 2006; Kemper et al. 2000).

Lees verder voor de onderbouwing.