Richtlijn: Overgewicht (2012)

Kijk voor de actuele groeidiagrammen op www.tno.nl/groei

• 0-4 jaar jongens
• 0-4 jaar meisjes
• 1-21 jaar jongens NL
• 1-21 jaar meisjes NL
• 1-21 jaar jongens Turks
• 1-21 jaar meisjes Turks
• 1-21 jaar jongens Marokkaans
• 1-21 jaar meisjes Marokkaans

Uit: H. Talma, Groeidiagrammen, 2010 (Talma et al. 2010)

Lengte
Lengtemeting is in de jeugdgezondheidszorg een standaardprocedure die tot doel heeft tijdig afwijkende lengtegroei op het spoor te komen. In de kliniek wordt lengte gemeten om afwijkende lengtegroei te diagnosticeren en om het resultaat van behandeling te kunnen volgen.

Bekijk alle informatie, formules en aanbevelingen voor het meten van de lengte in de JGZ-richtlijn Lengtegroei (2019).

Doel
Naast de lengte is het gewicht een belangrijke groeimaat, die tevens informatie verschaft over de voedingstoestand. Bij zuigelingen, tot ongeveer het einde van het eerste jaar, wordt het gewicht-naar-leeftijddiagram gebruikt. Daarna is gewicht naar leeftijd niet meer voldoende om het gewicht goed te kunnen beoordelen. Gewicht en lengte hangen immers met elkaar samen. Het gewicht-naar-lengtediagram geeft meer informatie over de voedingstoestand van een kind. Op de groeidiagrammen voor kinderen van 0-4 jaar en 1-21 jaar staan daarom de referentielijnen voor gewicht naar lengte.

In het gewicht-naar-lengtediagram wordt geen rekening meer gehouden met de leeftijd. Echter, in de puberteit neemt het gewicht snel toe door toename van vet- (meisjes) en spiermassa (jongens). Het is dus belangrijk om wel rekening te houden met de puberteit. Daarom zijn in de gewicht-naar-lengtediagrammen aparte referentielijnen weergegeven voor kinderen jonger dan 16 jaar en voor jongeren vanaf 16 jaar. Het is belangrijk om het puberteitsstadium bij de overwegingen te betrekken.

In de gewicht-naar-lengtediagrammen staan de -2, -1, 0, +1 en 2 SD-lijnen vermeld. Bij een gewicht naar lengte boven de +1 SD wordt de BMI berekend (Bulk-Bunschoten et al. 2004). De (normatieve) gewicht-naar-lengte- en gewicht-naar-leeftijddiagrammen voor kinderen van Turkse en Marokkaanse afkomst zijn identiek aan die van Nederlandse kinderen.

Frequentie
In de richtlijn Contactmomenten staat beschreven welke metingen wanneer moeten plaatsvinden. De aanbevolen standaardmeetmomenten voor groei zijn:

• In het eerste levensjaar: elke 2 tot 3 maanden.
• In het tweede tot en met vierde levensjaar: jaarlijks.
• Op de schoolleeftijd: 5-6 jaar, 10-11 jaar en 13-14 jaar.

Techniek
Het bepalen van het gewicht gebeurt met een mechanische of elektronische weegschaal. Elektronische weegschalen zijn vaak makkelijker in gebruik en zoeken bij inschakelen automatisch het nulpunt op. Het gebruik van betrouwbare personenweegschalen met ijkklasse III of hoger wordt aanbevolen. In het eerste levensjaar wordt het gewicht gemeten met een nauwkeurigheid van 10 gram, na het eerste levensjaar kan men volstaan met een nauwkeurigheid van 100 gram. Een grotere nauwkeurigheid is zinloos, omdat de schommelingen in het gewicht bij dezelfde persoon, zelfs op dezelfde dag, groter kunnen zijn.